Rối loạn nội tiết tố: Nguyên nhân, biểu hiện, cách điều trị và phòng ngừa

Rối loạn nội tiết tố là một vấn đề sức khỏe khá phổ biến và có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Vậy, rối loạn nội tiết tố là gì và liệu tình trạng này có nguy hiểm không?

Bài viết sau đây Unity Fitness sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng này và những ảnh hưởng của nó đối với sức khỏe.

1. Rối loạn nội tiết là gì?

Rối loạn nội tiết tố là tình trạng xảy ra khi sự cân bằng của các hormone trong cơ thể bị mất đi. Hormone là những chất hóa học do các tuyến nội tiết sản xuất, đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh nhiều chức năng cơ thể, bao gồm:

• Sinh sản
• Trao đổi chất
• Tăng trưởng và phát triển
• Tâm trạng
• Cân nặng
• Hệ miễn dịch

Có rất nhiều loại hormone khác nhau, và mỗi loại đều có chức năng riêng. Khi nồng độ hormone trong cơ thể quá cao hoặc quá thấp, nó có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe.

2. Nguyên nhân gây rối loạn nội tiết

Rối loạn chức năng tuyến nội tiết

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra rối loạn nội tiết tố. Các tuyến nội tiết chính trong cơ thể bao gồm:

• Tuyến yên: Được mệnh danh là “tuyến chỉ huy” vì nó điều khiển hoạt động của các tuyến nội tiết khác.
• Tuyến giáp: Sản xuất hormone điều chỉnh sự trao đổi chất, năng lượng và tăng trưởng.
• Tuyến thượng thận: Sản xuất hormone cortisol và aldosterone, giúp cơ thể đối phó với căng thẳng và điều chỉnh huyết áp.
• Buồng trứng (ở phụ nữ): Sản xuất hormone estrogen và progesterone, điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và sinh sản.
• Tinh hoàn (ở nam giới): Sản xuất hormone testosterone, đóng vai trò quan trọng trong chức năng sinh dục và phát triển cơ bắp.

Khi một trong những tuyến này hoạt động không bình thường, nó có thể dẫn đến sản xuất quá nhiều hoặc quá ít hormone, gây ra rối loạn nội tiết tố.

Các yếu tố di truyền

Một số người có thể dễ bị rối loạn nội tiết tố hơn do di truyền. Ví dụ, phụ nữ có mẹ hoặc chị em bị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) có nguy cơ cao mắc bệnh này hơn.

Các vấn đề sức khỏe

Một số vấn đề sức khỏe có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone, bao gồm:

• Bệnh tự miễn: Hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể, bao gồm cả các tế bào trong các tuyến nội tiết.
• Ung thư: Khối u trong các tuyến nội tiết có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone.
• Bệnh nhiễm trùng: Một số bệnh nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến các tuyến nội tiết, dẫn đến rối loạn nội tiết tố.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone trong cơ thể, bao gồm:

• Thuốc tránh thai: Thuốc tránh thai có chứa hormone tổng hợp có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone tự nhiên của cơ thể.
• Thuốc chống trầm cảm: Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone tuyến giáp.
• Corticosteroid: Corticosteroid là một loại thuốc steroid được sử dụng để điều trị viêm. Chúng có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone cortisol và các hormone khác.

Chế độ ăn uống và lối sống

Chế độ ăn uống và lối sống không lành mạnh có thể góp phần gây ra rối loạn nội tiết tố. Ví dụ:

• Chế độ ăn uống thiếu hụt chất dinh dưỡng: Chế độ ăn uống thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết cho việc sản xuất hormone, chẳng hạn như vitamin D và i-ốt, có thể dẫn đến rối loạn nội tiết tố.
• Thừa cân hoặc béo phì: Thừa cân hoặc béo phì có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone trong cơ thể, bao gồm hormone insulin và leptin.
• Lười vận động: Lười vận động có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone insulin và leptin, đồng thời góp phần tăng cân.
• Căng thẳng: Căng thẳng mãn tính có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone cortisol, dẫn đến rối loạn nội tiết tố.

Tiếp xúc với hóa chất

Một số hóa chất có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết, dẫn đến rối loạn nội tiết tố. Ví dụ:

• Bisphenol A (BPA): BPA là một hóa chất thường được sử dụng trong nhựa polycarbonate và lớp lót thực phẩm. Nó có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone estrogen và testosterone.
• Phthalate: Phthalate là một nhóm hóa chất thường được sử dụng trong mỹ phẩm, đồ chơi và sản phẩm chăm sóc cá nhân. Chúng có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone sinh sản.

Tham khảo thêm: Hormone là gì? Vai trò của Hormone đối với cơ thể

3. Biểu hiện của rối loạn nội tiết là gì?

3.1. Chu kỳ kinh nguyệt thất thường

Kinh nguyệt không đều: Chu kỳ kéo dài hoặc ngắn hơn bình thường, rong kinh hoặc b spotting.

Rối loạn kinh nguyệt: Thiếu kinh, đau bụng kinh dữ dội, hoặc ra nhiều khí hư.

Ở nam giới: Giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, giảm số lượng tinh trùng.

3.2. Da khô sạm, chảy xệ và nổi mụn

Do thiếu hụt estrogen, da mất đi độ đàn hồi và collagen, dẫn đến da khô, nhăn nheo, chảy xệ.

Nổi mụn trứng cá do tăng sản xuất androgen (testosterone) ở cả nam và nữ.

3.3. Giảm chất lượng giấc ngủ

Khó ngủ, ngủ không sâu giấc, thường xuyên thức giấc giữa đêm.

Do thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là estrogen và progesterone, ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương, gây rối loạn giấc ngủ.

3.4. Mệt mỏi liên tục hoặc tâm trạng thất thường

Mệt mỏi không lý do, thiếu năng lượng, uể oải.

Thay đổi tâm trạng đột ngột, dễ cáu gắt, lo lắng, hoặc trầm cảm.

Do mất cân bằng hormone ảnh hưởng đến hệ thần kinh, dẫn đến thay đổi cảm xúc, rối loạn nội tiết tố.

3.5. Thèm ăn và dễ tăng cân

Tăng cảm giác thèm ăn, đặc biệt là đồ ngọt và tinh bột.

Cơ thể tích trữ nhiều mỡ hơn, dẫn đến tăng cân nhanh chóng.

Do rối loạn hormone ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và kiểm soát cân nặng.

3.6. Khô âm đạo, giảm ham muốn tình dục:

Do thiếu hụt estrogen, âm đạo bị khô rát, giảm tiết dịch bôi trơn, gây khó khăn và đau rát khi quan hệ tình dục.

Giảm ham muốn tình dục do mất cân bằng hormone sinh dục (estrogen và testosterone).

3.7. Có những cơn tăng huyết áp

Do rối loạn hormone aldosterone ảnh hưởng đến chức năng thận, điều chỉnh natri và kali trong máu, dẫn đến tăng huyết áp.

Lưu ý:

Các biểu hiện này có thể xuất hiện ở cả nam và nữ, nhưng mức độ và sự kết hợp các triệu chứng có thể khác nhau tùy theo từng người.

Nếu bạn đang gặp một số triệu chứng trên, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị rối loạn nội tiết tố kịp thời.

4. Chuẩn đoán rối loạn nội tiết

Để chuẩn đoán rối loạn nội tiết ở nam và nữ, các bác sĩ thường sử dụng các phương pháp sau:

• Lấy thông tin lâm sàng: Thu thập thông tin về tiền sử bệnh, triệu chứng hiện tại và lối sống của bệnh nhân.
• Khám lâm sàng: Kiểm tra các biểu hiện về sự phát triển tình dục, cơ thể và các dấu hiệu bất thường khác.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ các hormone như estrogen, progesterone, testosterone, FSH (hormone kích thích nang trứng) và LH (hormone kutein hóa).
• Xét nghiệm nước tiểu: Đánh giá mức độ hormone và các chất chuyển hóa khác trong nước tiểu.
• Siêu âm: Kiểm tra cấu trúc và kích thước của các cơ quan nội tiết như tuyến giáp, tuyến yên, buồng trứng và tuyến tuyến tuyến.
• Xét nghiệm chức năng tuyến giáp: Đo mức độ các hormone tuyến giáp như TSH, T3 và T4 để kiểm tra chức năng của tuyến giáp.
• Xét nghiệm hình ảnh khác (nếu cần thiết): Bao gồm MRI hoặc CT scan để xác định các bất thường trong cơ quan nội tiết.

Các phương pháp này giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị phù hợp cho các rối loạn nội tiết ở nam và nữ.

5. Cách điều trị rối loạn nội tiết

5.1. Trị rối loạn nội tiết không dùng thuốc

Thay đổi lối sống là phương pháp quan trọng và hiệu quả nhất trong việc điều trị rối loạn nội tiết tố nữ. Một số biện pháp cụ thể bao gồm:

• Chế độ ăn uống lành mạnh. bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, đồ béo.
• Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên: Ít nhất 30 phút mỗi ngày, các bài tập phù hợp như đi bộ, chạy bộ, yoga, bơi lội…
• Áp dụng các phương pháp thư giãn như yoga, thiền định, nghe nhạc…
• Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày để cơ thể được nghỉ ngơi và phục hồi.
• Giảm cân khoa học giúp cân bằng nội tiết tố hiệu quả.
• Tránh sử dụng chất kích thích rượu bia, thuốc lá ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống nội tiết.
• Sử dụng các sản phẩm bổ sung, một số sản phẩm có nguồn gốc thảo dược, vitamin và khoáng chất có thể hỗ trợ cân bằng nội tiết tố như: tinh dầu hoa anh thảo, tinh dầu hoa lavender, maca, sâm…
  Tuy nhiên, cần sử dụng sản phẩm có nguồn gốc uy tín và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Xem thêm: Estrogen là gì? Có vai trò gì với cơ thể?

5.2. Trị rối loạn nội tiết bằng thuốc

• Liệu pháp hormone thay thế (HRT): Bổ sung estrogen và progesterone khi cần thiết dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
  HRT có hiệu quả cao trong việc cải thiện các triệu chứng của mãn kinh, tiền mãn kinh, cũng như một số trường hợp rối loạn nội tiết tố nữ khác.
• Thuốc điều hòa kinh nguyệt: Giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, giảm các triệu chứng khó chịu như đau bụng kinh, rong kinh, b spotting…
• Thuốc chống lo âu, thuốc ngủ: Giúp cải thiện các triệu chứng lo âu, mất ngủ do rối loạn nội tiết tố.
• Thuốc giảm cân: Hỗ trợ giảm cân hiệu quả, đặc biệt đối với trường hợp rối loạn nội tiết tố do thừa cân, béo phì.

6. Cách phòng ngừa rối loạn nội tiết

Để giữ cho cơ thể luôn trong trạng thái cân bằng nội tiết tố, đồng nghĩa với việc bảo vệ sức khỏe và sắc đẹp, có một số giải pháp đơn giản phòng ngừa rối loạn nội tiết tố và hiệu quả bạn có thể áp dụng trong cuộc sống hàng ngày.

Dinh dưỡng hợp lý

Chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều rau quả, đa dạng màu sắc để bổ sung chất xơ và vitamin giúp phòng ngừa rối loạn nội tiết tố.

Tránh tiêu thụ quá nhiều đồ ngọt và thực phẩm có chỉ số đường cao, điều này sẽ giúp hạn chế quá trình lão hóa và duy trì cân bằng nội tiết tố tự nhiên.

Các thực phẩm giàu omega-3 và vitamin E tự nhiên như cá béo, đậu nành, bơ cũng nên được bổ sung.

Hạn chế sử dụng mỹ phẩm

Sử dụng mỹ phẩm an toàn, có nguồn gốc rõ ràng và ưu tiên các thành phần tự nhiên để tránh rối loạn nội tiết tố.

Đảm bảo tẩy trang kỹ lưỡng trước khi đi ngủ và chăm sóc da đúng cách để duy trì độ ẩm và sự thông thoáng cho da.

Môi trường và bảo vệ sức khỏe

Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm bằng cách sử dụng đồ bảo hộ phù hợp và vệ sinh nhà cửa thường xuyên.

Khi ra ngoài nên che chắn cẩn thận và đeo khẩu trang để giảm thiểu tác động của bụi và các tác nhân gây hại từ môi trường.

Không áp lực tâm lý

Cân bằng tinh thần là yếu tố quan trọng giúp phòng ngừa rối loạn nội tiết tố.

Tránh căng thẳng quá mức bằng cách chia nhỏ công việc, tránh làm việc quá sức và thực hiện những hoạt động thú vị như khiêu vũ, nấu ăn, nghe nhạc để thư giãn và tạo niềm vui cho bản thân.

Tập thể dục thường xuyên

Vận động đều đặn ít nhất 45 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày một tuần để duy trì sức khỏe tốt và phòng ngừa rối loạn nội tiết tố.

Chọn các hoạt động thể thao phù hợp như yoga, bơi lội, đạp xe, chạy bộ, khiêu vũ… để tăng cường sức khỏe mà không gây căng thẳng quá mức cho cơ thể.

Hít thở và thiền

Kết hợp với tiếp xúc với thiên nhiên để giúp cơ thể và tâm trí thư giãn hơn. Hít thở đúng cách, thiền cũng như tập yoga sẽ giúp cân bằng cảm xúc, giảm stress và phòng ngừa rối loạn nội tiết tố tự nhiên.

Những phương pháp phòng ngừa rối loạn nội tiết tố này không chỉ giúp duy trì cân bằng nội tiết tố mà còn mang lại lợi ích to lớn cho sức khỏe và sắc đẹp của bạn.

Hãy áp dụng và duy trì những thói quen này để sống khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng mỗi ngày.

Tóm lại, rối loạn nội tiết tố hay mất cân bằng hormone không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của sức khỏe và cuộc sống. Việc nắm bắt và chữa trị rối loạn nội tiết tố kịp thời sẽ giúp bạn duy trì một cuộc sống khỏe mạnh và có chất lượng.

Nguồn: Tổng hợp.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết về rối loạn nội tiết tố trên đây chỉ mang tính tham khảo, bạn hãy đến bệnh viện hay liên hệ với Bác sĩ, chuyên viên y tế để được tư vấn và chẩn đoán chính xác nhất.