Những dấu hiệu thiếu chất mà cơ thể đang âm thầm cảnh báo

Trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, chúng ta thường chú trọng đến công việc, các mối quan hệ xã hội mà vô tình bỏ quên tiếng nói của cơ thể. Nhiều người cho rằng chỉ cần ăn no là đủ, nhưng thực tế, ăn no không đồng nghĩa với ăn đủ chất. Tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng (nạn đói tiềm ẩn) có thể diễn ra trong thời gian dài mà không có triệu chứng rầm rộ, nhưng nó sẽ bào mòn sức khỏe và dẫn đến nhiều bệnh lý mãn tính.

Việc nhận biết sớm những dấu hiệu thiếu chất là chìa khóa vàng để bạn chủ động điều chỉnh chế độ sinh hoạt, ngăn ngừa bệnh tật trước khi quá muộn. Bài viết này phòng gym Unity Fitness sẽ phân tích chi tiết các tín hiệu cảnh báo từ cơ thể tương ứng với từng loại dưỡng chất cụ thể.

1. Những dấu hiệu thiếu chất từ thay đổi bất thường ở mái tóc và móng tay

Tóc và móng là những bộ phận không thiết yếu cho sự sống còn, nên khi cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng, nó sẽ ưu tiên dưỡng chất cho tim, não, phổi và cắt giảm nguồn cung cấp cho tóc và móng đầu tiên.

Rụng tóc nhiều và tóc bạc sớm

Một người bình thường có thể rụng khoảng 50-100 sợi tóc mỗi ngày. Tuy nhiên, nếu bạn thấy tóc rụng thành từng mảng, rụng nhiều khi chải đầu hoặc gội đầu, đó có thể là một trong những dấu hiệu thiếu chất nghiêm trọng.

• Nguyên nhân: Thường liên quan đến thiếu sắt (làm giảm lưu lượng máu nuôi nang tóc), thiếu kẽm (cần thiết cho sự phân chia tế bào tóc), thiếu biotin (vitamin b7) hoặc protein.

• Khắc phục: Tăng cường ăn thịt đỏ, trứng, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt và bơ.

Móng tay giòn, dễ gãy hoặc có đốm trắng

Móng tay khỏe mạnh thường bóng, cứng và có màu hồng hào.

• Móng lõm hình thìa: Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh thiếu máu do thiếu sắt. Móng tay trở nên mềm, mỏng và lõm xuống ở giữa.

• Đốm trắng trên móng: Nhiều người lầm tưởng là thiếu canxi, nhưng thực tế nó thường do thiếu kẽm hoặc do chấn thương nhẹ ở móng.

• Móng dễ gãy, tách lớp: Có thể do thiếu hụt biotin hoặc chế độ ăn thiếu protein và độ ẩm.

>>> Xem thêm: Nhận biết những dấu hiệu thiếu ngủ để bảo vệ sức khỏe

2. Những dấu hiệu thiếu chất thể hiện qua làn da

Làn da là tấm gương phản chiếu sức khỏe nội tạng. Khi da gặp vấn đề dù đã chăm sóc kỹ lưỡng bên ngoài, hãy xem lại chế độ dinh dưỡng bên trong.

Da khô, bong tróc và lão hóa sớm

Nếu bạn uống đủ nước nhưng da vẫn khô ráp, sần sùi, rất có thể bạn đang thiếu các vitamin tan trong dầu và các axit béo thiết yếu.

• Thiếu vitamin a: Vitamin a giúp duy trì sự toàn vẹn của tế bào biểu mô. Thiếu nó, da dễ bị sừng hóa, khô và bong tróc.

• Thiếu omega-3: Axit béo này giúp giữ ẩm cho da từ bên trong, ngăn ngừa viêm nhiễm.

• Thiếu vitamin e: Đây là chất chống oxy hóa mạnh, thiếu vitamin e khiến da dễ bị tổn thương bởi tia uv và lão hóa nhanh hơn.

Vết thương lâu lành và dễ bầm tím

Khi bạn bị một vết cắt nhỏ hoặc va đập nhẹ nhưng vết thương rất lâu khô miệng hoặc vết bầm tím tồn tại hàng tuần liền, đây là một trong những dấu hiệu thiếu chất điển hình liên quan đến hệ miễn dịch và đông máu.

• Nguyên nhân: Thiếu vitamin c (cần thiết để tổng hợp collagen tái tạo mô), thiếu kẽm (giúp sửa chữa tế bào) hoặc thiếu vitamin k (đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu).

Nổi mụn thịt hoặc sần sùi ở bắp tay, đùi

Tình trạng này được gọi là dày sừng nang lông (keratosis pilaris), biểu hiện là các nốt nhỏ li ti màu đỏ hoặc trắng, sần sùi như da gà. Nó thường liên quan đến việc thiếu hụt vitamin a và kẽm, khiến các tế bào chết tắc nghẽn ở nang lông thay vì bong ra bình thường.

>>> Xem thêm: Những dấu hiệu cảnh báo thiếu vitamin A

3. Các vấn đề liên quan đến vùng miệng và thị lực

Đôi khi chỉ cần quan sát kỹ vùng miệng và mắt, bạn có thể tự chẩn đoán sơ bộ tình trạng dinh dưỡng của mình.

Nhiệt miệng và nứt khóe miệng

Những vết loét đau rát trong miệng hoặc vết nứt ở khóe môi (chốc mép) không chỉ do nóng trong người mà còn là những dấu hiệu thiếu chất nhóm b.

• Thiếu vitamin b: Đặc biệt là b1, b2, b6 và b12.

• Thiếu sắt và kẽm: Cũng góp phần gây ra tình trạng viêm niêm mạc miệng.

• Giải pháp: Bổ sung các loại đậu, thịt gia cầm, cá hồi, trứng và rau xanh đậm.

Chảy máu nướu răng

Nếu bạn đánh răng nhẹ nhàng mà nướu vẫn chảy máu, đừng chỉ nghĩ đến bệnh nha chu. Đây là dấu hiệu kinh điển của việc thiếu vitamin c. Vitamin c giúp củng cố các mô liên kết và mao mạch. Thiếu hụt nghiêm trọng có thể dẫn đến bệnh scobat (viêm lợi, rụng răng), dù ngày nay bệnh này hiếm gặp nhưng tình trạng thiếu hụt nhẹ thì rất phổ biến ở người ít ăn trái cây.

Quáng gà và khô mắt

Khó nhìn trong bóng tối hoặc mắt thường xuyên bị khô, rát là những dấu hiệu thiếu chất liên quan trực tiếp đến vitamin a. Vitamin a là thành phần cấu tạo nên rhodopsin – sắc tố nhạy cảm với ánh sáng trong võng mạc. Nếu không bổ sung kịp thời (qua cà rốt, bí đỏ, gan động vật), thị lực có thể bị suy giảm vĩnh viễn.

4. Cơ bắp, xương khớp và hệ thần kinh

Cảm giác đau nhức hay tê bì chân tay không tự nhiên sinh ra, đó là lời cầu cứu của hệ vận động.

Chuột rút thường xuyên

Những cơn co thắt cơ đau điếng, thường xảy ra ở bắp chân, ngón chân, đặc biệt là vào ban đêm, là dấu hiệu cho thấy sự mất cân bằng điện giải và khoáng chất.

• Thiếu magie, canxi và kali: Ba khoáng chất này đóng vai trò điều hòa sự co giãn của cơ bắp. Khi thiếu hụt, cơ bắp sẽ bị kích thích quá mức dẫn đến co rút không tự chủ.

• Thực phẩm gợi ý: Chuối, bơ, hạnh nhân, hạt bí và nước dừa.

Tê bì chân tay

Cảm giác tê, ngứa ran như kiến bò ở bàn tay, bàn chân thường liên quan đến sự tổn thương của các dây thần kinh ngoại biên. Đây là một trong những dấu hiệu thiếu chất quan trọng cảnh báo sự thiếu hụt vitamin b12, b6 và b9 (folate). Các vitamin này cực kỳ quan trọng để duy trì lớp vỏ myelin bảo vệ dây thần kinh.

Đau nhức xương và lưng

Đau xương khác với đau cơ. Nó thường là cảm giác đau sâu bên trong, âm ỉ. Điều này cảnh báo tình trạng thiếu vitamin d và canxi nghiêm trọng. Vitamin d giúp cơ thể hấp thụ canxi; thiếu nó, xương sẽ trở nên mềm, xốp và dễ gãy (loãng xương).

5. Tinh thần mệt mỏi và suy giảm trí nhớ

Sức khỏe tinh thần gắn liền mật thiết với dinh dưỡng. Bộ não cần năng lượng và dưỡng chất để sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh.

Mệt mỏi mãn tính

Dù đã ngủ đủ giấc nhưng bạn vẫn thấy kiệt sức, khó thức dậy vào buổi sáng. Đây là dấu hiệu phổ biến của thiếu máu do thiếu sắt hoặc thiếu vitamin b12. Khi đó, tế bào không nhận đủ oxy để sản xuất năng lượng.

Sương mù não và khó tập trung

Bạn hay quên, khó tập trung vào công việc, đầu óc lơ mơ? Đừng đổ lỗi cho tuổi tác vội. Việc thiếu hụt omega-3, sắt và các vitamin nhóm b có thể làm giảm chức năng nhận thức và tốc độ xử lý của não bộ.

6. Làm thế nào để khắc phục và phòng ngừa thiếu chất?

Sau khi nhận biết những dấu hiệu thiếu chất, điều quan trọng là hành động để bù đắp những khoảng trống dinh dưỡng này.

Xây dựng chế độ ăn “cầu vồng”

Không có một loại thực phẩm nào chứa đủ tất cả các chất. Hãy ăn đa dạng các loại thực phẩm với nhiều màu sắc khác nhau.

• Màu đỏ/cam: Giàu vitamin a, c (cà rốt, ớt chuông, cà chua).

• Màu xanh đậm: Giàu sắt, canxi, folate, vitamin k (cải bó xôi, súp lơ xanh).

• Màu trắng/nâu: Giàu chất xơ, kali, magie (ngũ cốc, nấm, các loại hạt).

Chú ý đến sự kết hợp thực phẩm

Một số chất dinh dưỡng cần “đồng đội” để hấp thu tốt hơn. Ví dụ, sắt từ thực vật (rau, đậu) rất khó hấp thu, nhưng nếu ăn kèm với thực phẩm giàu vitamin c (nước cam, chanh), khả năng hấp thu sẽ tăng lên gấp nhiều lần. Ngược lại, tránh uống trà hoặc cà phê ngay sau bữa ăn vì tanin trong chúng sẽ ức chế hấp thu sắt.

Duy trì lối sống lành mạnh và vận động

Bên cạnh việc chú trọng vào thực đơn hàng ngày, bạn cũng nên dành thời gian để vận động cơ thể, ví dụ như đi bộ nhẹ nhàng hoặc tập yoga để kích thích quá trình trao đổi chất, giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất hiệu quả hơn và giảm căng thẳng. Ánh nắng mặt trời buổi sáng cũng là nguồn cung cấp vitamin d tự nhiên vô giá mà bạn không nên bỏ lỡ.

Khi nào cần dùng thực phẩm chức năng?

Nếu bạn đã cố gắng ăn uống đầy đủ nhưng những dấu hiệu thiếu chất vẫn không thuyên giảm, hoặc bạn thuộc nhóm đối tượng đặc biệt (người ăn chay trường, phụ nữ mang thai, người kém hấp thu), hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng các viên uống bổ sung. Tuyệt đối không tự ý uống liều cao, vì thừa chất (như thừa vitamin a, d, sắt) cũng gây ngộ độc nguy hiểm không kém gì thiếu chất.

Lắng nghe cơ thể là kỹ năng sinh tồn quan trọng nhất trong việc chăm sóc sức khỏe. Đừng phớt lờ những thay đổi nhỏ, vì chúng chính là lời nhắc nhở quý giá để bạn điều chỉnh lại lối sống của mình.

Nguồn: Tổng hợp

Lưu ý: Thông tin trong bài viết trên đây chỉ mang tính tham khảo, bạn hãy đến bệnh viện hay liên hệ với Bác sĩ, chuyên viên y tế để được tư vấn và chẩn đoán chính xác nhất.