Nhận biết sớm những dấu hiệu thiếu kali

Kali (potassium) là một trong bảy khoáng chất điện giải thiết yếu của cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống. Dù chỉ chiếm một lượng nhỏ trong cơ thể, kali lại cần thiết cho hầu hết mọi chức năng, bao gồm điều hòa nhịp tim, cân bằng chất lỏng và hỗ trợ chức năng thần kinh.

Khi nồng độ kali trong máu giảm xuống dưới mức bình thường ((3.5mEq/L), cơ thể sẽ bắt đầu phát ra tín hiệu cảnh báo thông qua những dấu hiệu thiếu kali (hay còn gọi là hạ kali máu). Việc phớt lờ các triệu chứng này có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ảnh hưởng đến tim mạch và cơ bắp.

Cùng phòng tập Unity Fitness khám phá ngay.

1. Vai trò thiết yếu của kali trong cơ thể

Kali hoạt động như một chất điện giải, có vai trò chủ chốt trong việc duy trì cân bằng điện tích giữa bên trong và bên ngoài tế bào. Khoảng 98% lượng kali được tìm thấy bên trong tế bào, hoạt động đối lập với natri (sodium) bên ngoài tế bào, tạo nên “bơm natri-kali” (Sodium-Potassium Pump).

Chức năng quan trọng nhất của kali bao gồm:

• Cân bằng chất lỏng và huyết áp: Kali giúp cân bằng lượng natri trong cơ thể, từ đó điều chỉnh huyết áp, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

• Dẫn truyền tín hiệu thần kinh: Kali cần thiết cho quá trình khử cực và tái cực của tế bào thần kinh và cơ bắp, đảm bảo các tín hiệu từ não được truyền đi chính xác.

• Co cơ và thư giãn cơ: Kali cần thiết cho mọi hoạt động co thắt cơ, bao gồm cả cơ tim.

Việc thiếu hụt kali sẽ làm gián đoạn toàn bộ các quá trình sinh lý trên, dẫn đến sự xuất hiện của những dấu hiệu thiếu kali đa dạng và nguy hiểm.

>>> Xem thêm: Những dấu hiệu thiếu máu não: Cảnh báo sớm và phòng ngừa

2. Nhận biết những dấu hiệu thiếu kali điển hình

Các triệu chứng thiếu kali thường không rõ ràng ở mức độ nhẹ, nhưng sẽ trở nên nghiêm trọng và đáng báo động khi mức kali trong máu tiếp tục giảm.

Chuột rút cơ bắp và yếu cơ

Đây là một trong những dấu hiệu thiếu kali phổ biến và sớm nhất. Vì kali đóng vai trò thiết yếu trong việc gửi tín hiệu kích hoạt sự co cơ và thư giãn cơ, khi kali thiếu hụt, tín hiệu này bị gián đoạn. Điều này dẫn đến tình trạng cơ bắp bị co thắt không kiểm soát (chuột rút) hoặc cảm giác yếu ớt, mệt mỏi, và thậm chí là tê liệt cơ tạm thời (đặc biệt ở chân). Nếu bạn thường xuyên bị chuột rút vào ban đêm hoặc sau khi tập thể dục nhẹ, hãy xem xét khả năng thiếu kali.

Mệt mỏi kéo dài và suy nhược

Kali cần thiết cho quá trình chuyển hóa năng lượng ở cấp độ tế bào. Khi cơ thể không đủ kali, các tế bào không thể sử dụng năng lượng hiệu quả, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, uể oải, suy nhược toàn thân ngay cả khi đã nghỉ ngơi đầy đủ. Tình trạng này khác với mệt mỏi thông thường và kéo dài dai dẳng, làm giảm hiệu suất công việc và học tập.

Rối loạn tiêu hóa (táo bón, đầy hơi)

Hệ thống tiêu hóa cũng bị ảnh hưởng bởi sự thiếu hụt kali. Kali cần thiết để kích thích sự co bóp của cơ trơn trong đường ruột (nhu động ruột). Khi nồng độ kali thấp, nhu động ruột bị chậm lại, khiến thức ăn di chuyển qua đường tiêu hóa chậm hơn, dẫn đến táo bón mãn tính, đầy hơi, khó tiêu hoặc đau quặn bụng.

Tim đập nhanh hoặc loạn nhịp

Đây là dấu hiệu thiếu kali nguy hiểm nhất và cần được can thiệp y tế ngay lập tức. Kali là chất điện giải chủ yếu kiểm soát điện thế màng tế bào cơ tim. Mất cân bằng kali có thể làm thay đổi cách tim đập, gây ra chứng tim đập nhanh (palpitations), loạn nhịp tim (arrhythmia) hoặc trong trường hợp nặng là ngưng tim. Nếu bạn có tiền sử bệnh tim mạch, việc duy trì mức kali ổn định càng trở nên tối quan trọng.

Tăng huyết áp

Kali có vai trò đối kháng với natri trong cơ thể. Khi lượng kali thấp, cơ thể giữ lại nhiều natri hơn, làm tăng áp lực lên thành mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp. Việc bổ sung đủ kali đã được chứng minh là có thể giúp giảm huyết áp ở những người bị cao huyết áp. Do đó, tăng huyết áp dai dẳng, khó kiểm soát có thể là một trong những dấu hiệu thiếu kali ngầm.

>>> Xem thêm: Những dấu hiệu thiếu vitamin D: Nhận biết để phòng ngừa bệnh

3. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu kali

Thiếu kali thường không phải do ăn uống không đủ, mà chủ yếu là do sự mất mát kali quá mức qua đường tiêu hóa hoặc đường tiểu tiện.

Mất kali qua đường tiêu hóa

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Tiêu chảy và nôn mửa kéo dài là các yếu tố chính gây mất một lượng lớn kali và các chất điện giải khác.

Sử dụng thuốc lợi tiểu

Một số loại thuốc điều trị huyết áp cao và suy tim (đặc biệt là thuốc lợi tiểu thiazide và lợi tiểu quai) làm tăng đào thải natri và kali qua nước tiểu, dẫn đến thiếu hụt.

Bệnh lý nội tiết và thận

Các bệnh lý như hội chứng Cushing, tăng aldosterone nguyên phát hoặc một số bệnh thận có thể làm tăng bài tiết kali qua nước tiểu một cách bất thường.

Thiếu magiê

Thiếu magiê nghiêm trọng có thể cản trở khả năng giữ kali của cơ thể, khiến kali tiếp tục bị mất qua nước tiểu ngay cả khi đã bổ sung.

4. Đối tượng có nguy cơ cao bị thiếu kali

Một số nhóm đối tượng cần đặc biệt cảnh giác với những dấu hiệu thiếu kali vì họ dễ bị mất hoặc hấp thụ kém khoáng chất này:

• Người cao tuổi (do chế độ ăn kém đa dạng và thường xuyên sử dụng thuốc lợi tiểu).

• Người mắc các bệnh lý tiêu hóa mãn tính (như bệnh Crohn).

• Người lạm dụng rượu bia (rượu làm tăng đào thải kali qua nước tiểu).

• Bệnh nhân suy tim và cao huyết áp đang điều trị bằng thuốc lợi tiểu.

• Người mắc chứng rối loạn ăn uống (chán ăn tâm thần hoặc chứng cuồng ăn).

• Những người tập gym cường độ cao, vận động viên thường xuyên tham gia các bài tập sức bền và những người lao động nặng cần đặc biệt chú ý, vì lượng kali bị mất đáng kể qua mồ hôi có thể dẫn đến chuột rút và mệt mỏi cơ bắp.

5. Cách bổ sung kali an toàn và hiệu quả

Việc bổ sung kali nên tập trung vào chế độ ăn uống hàng ngày, trừ trường hợp thiếu hụt nghiêm trọng cần can thiệp y tế.

Nguồn thực phẩm giàu kali

Tăng cường các loại thực phẩm giàu kali là cách an toàn nhất để khắc phục những dấu hiệu thiếu kali nhẹ và duy trì mức kali khỏe mạnh:

• Trái cây: Chuối (nổi tiếng nhất), cam, dưa lưới, mơ khô, mận khô.

• Rau củ: Khoai tây (đặc biệt là ăn cả vỏ), khoai lang, rau bina (cải bó xôi), cải cầu vồng (Swiss chard), bông cải xanh.

• Các loại đậu và hạt: Đậu trắng, đậu lăng, đậu nành.

• Thịt và cá: Cá hồi, thịt gà.

• Sữa: Sữa chua, sữa ít béo.

Lưu ý khi sử dụng thực phẩm chức năng

Thực phẩm chức năng bổ sung kali chỉ nên được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ, đặc biệt nếu bạn đang dùng thuốc điều trị huyết áp hoặc có vấn đề về thận. Uống quá nhiều kali (tăng kali máu) cũng nguy hiểm không kém gì thiếu kali, có thể gây ra rối loạn nhịp tim nghiêm trọng. Đơn vị đo liều lượng kali trong viên uống thường là miligam (mg). Liều khuyến nghị hàng ngày cho người trưởng thành (RDA) là khoảng 2,600 mg cho nữ và 3,400 mg cho nam.

6. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu thiếu kali nghiêm trọng như loạn nhịp tim, ngất xỉu, khó thở, hoặc yếu cơ đột ngột dẫn đến khó đi lại, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp. Mức kali thấp nghiêm trọng cần được điều trị bằng cách truyền tĩnh mạch trong bệnh viện.

Kali là một khoáng chất vi lượng thiết yếu đối với sức khỏe tim mạch và cơ bắp. Việc nhận biết sớm và phản ứng kịp thời với những dấu hiệu thiếu kali là rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm. Hãy lắng nghe cơ thể và duy trì một chế độ ăn uống cân bằng giàu kali để đảm bảo hệ thống điện giải luôn hoạt động ổn định.